Myanmar-era bidaiatzea beste mundu batera joatea da
Ez espazioan bakarrik.
Baita denboran, kulturan, ohituretan ere.
Myanmarrera bidaiatzea turismoa egitea baino zerbait gehiago da
Jendearen onena (askorengan) eta okerrena (gutxirengan) ezagutzea da;
aberastasuna eta pobrezia, tirania eta ontasuna.
Myanmarrera bidaiatzea zirraragarria da. Gauza guztietan
Ez dirudi gure inguruneko herrialdea.
Ez dirudi mende honetako herrialdea.
Myanmarrera bidaiatzea luxu bat da turistarentzat:
Une bakar batez ere ezin egon hainbeste edertasun miretsi barik.
Egunero izan ziren gauzak, asko, atseginez harritu gintuztenak.
—- o0o —
Behartuta sentitu naiz kontakizun hau idaztera,
turismo-gida bat baino pertsonalago, biziago eta sakonagoa.
Komenigarria iruditu zait herrialde zoragarri eta sinestezin hura eta hango biztanleak
sakonago ezagutzen eta ulertzen lagun dezaketen testuekin aberastea.
Javi eta Isabel izan ziren, berriro ere, gure bidaide paregabeak.
Patuaren dualtasuna
Edertasuna. Desberdina da eta, alderdi askotan, guk ordura arte ezagutu genuen guztian topatutakoa baino handiagoa. Baina miseria ekonomikoaren itsuskeriarekin eta, eremuen arabera, zikinkeria eta abandonuarekin nahasten da.
Bertako biztanle gehienak baliabidetan hain aberatsa den herrialde batean ikus daitekeen txiroenetakoak dira. Gutxi batzuk, eliteak osatzen dituztenak, oparotasunean bizi dira. Gizarte-desberdintasunak muturrekoak dira.
Herritarrak oso irekiak eta atseginak dira.
Eliteak izan ezik, oso itxiak eta hurbilgaitzak baitira.
Integratzaileak eta bestearekiko (adibidez, gurekiko) begirunetsuak dirudite, baina hango etnia askoren arteko elkarbizitza zailean eta erlijio-fundamentalismoan oinarritutako arrazakeriak menderatu egiten ditu. Adibidez, birmaniarren jarrera supremazista shan-en aurrean eta rohingyei emandako tratua.
Haien natura gaindiezina da. Baina ez dirudi zaintzen dutenik.
Hiriak gaizki kontserbatuta eta zikin daude herri-eremuetan, egoera tamalgarrian dauden etxeekin. Hala ere, oso ondo zaindutako pagoda, estupa eta tenplu zoragarriz beteta dago herrialdea.
Haien erlijio nagusia (edo agian filosofia, beraiek dioten bezala) muturreko budismoaren modalitate bat da, eta hark gizarteetan duen eragina harlauza ikaragarria da. Nats-ak onartzeak eta gurtzeak zerbait hibrido bihurtzen du, inolako logika barik nire ikuspegitik.
Superstiziosoak dira, nik inoiz ezagutu bako mugetaraino.
Baina askoz gehiago dago:
Petrolioa, urrea, jadea… dute, baina gutxi batzuek bakarrik, oso gutxik, gozatzen dute.
Kolonialismo ingelesaren aurka borrokatu ziren eta Txinako kolonialismoaren besoetan sartu dira.
II. Gerra Handian japoniarren tratu txarrak jasan zituzten, eta haien ibilgailu-parke ia osoa Toyota markara mugatzen da orain.
Jendea menderatu eta tiranizatzen duen armada dute, baina ezin du drogaren kartel handia menderatu.
Programa
Ikea Bidaiak-eko Joserrak, bidaia berezien antolatzaile handi horrek, sortu zuen, gure gustuei erantzunez, guk laurok pribatuan egiteko
Ibilbidea
- Bilbao – Madrid - Hong Kong (hegazkinez)
- Hong Kong - Yangon (hegazkinez)
- Yangon - Mandalay (hegazkinez)
- Mandalay - Mingun - Mandalay (itsasontziz Irawadi ibaian barrena)
- Mandalay - Monywua (autoz)
- Monywa - Bagan (autoz)
- Bagan - Popa Bagan mendia (autoz)
- Bagan – Mandalay - Heho (hegazkinez)
- Heho - Lago Inle (autoz)
- Inle lakua- Loikaw (itsasontziz eta autoz)
- Loikaw – Kayar - Loikaw (autoz)
- Loikaw - Kakku pagodak - Heho (autoz)
- Heho - Yangon (hegazkinez)
- Yangon - Hong Kong – Londres – Bartzelona - Bilbo (hegazkinez)
Prestalanak
Pasaporteak eta Bisak.
Bi helmugetarako beharrezkoa zen pasaportea egunean izatea, herrialde bakoitzean sartu eta gutxienez 6 hilabete igaro eta geroko iraungitze-datarekin.
Myanmarri dagokionez, aldez aurretik sarrera-bisa bat lortu behar zen (Agentziak izapidetu zuen), eta nahitaezkoa zen herrialdera sartu ginen mugako puntu beretik irtetea.
Uste dut sei sarrera-puntu posible zeudela: bi aireko sarbide, Yangon eta Mandalay; hiru lehorreko mugetatik, bi Thailandiarekin muga eginez eta bat Txinarekin; eta itsas sarrera bat, aipatutako lehen hirian, oro har merkataritza-ontziei, ferryei eta gurutzaontziei erreserbatua.
Jakin genuen zailtasun handiak izango genituela bisa lortzeko, baldin eta “lanbide” atalean kazetari, idazle edo antzeko zerbait jartzen bagenuen.
Ez dakit gaur egungo egoera, azken estatu-kolpearen ostean.
Txertoak.
Ez txertatzeko asmoa genuen. Baina Isabelek eskatuta, Gizarte Segurantzari galdetu genion eta, espero bezala, beren burua babestu zuten eta pakete osoa eraman genuen: tetanos (ni jarri berria nintzen), Hepatitis A eta B, Tifus eta osagarri gisa Malarone errezetatu ziguten malariaren profilaxi gisa: ez ginen erabiltzera iritsi.
Askoz lasaiago geratu ginen prebentzioarekin.
Sobratu zitzaizkigun botikak eta hoteletan eman zizkiguten higiene pertsonaleko osagarri guztiak gure gidariari (San Yu) eman genizkion. Guk baino gehiago behar dituzte.
Osasun-txartelak.
Ez zegoen korrespondentziarik Gizarte Segurantzarekin. Hala ere, bazegoen IMQrekin Arag-en bidez hitzartutako estaldura. Nahikoa zen aldez aurretik ziurtagiri bat eskatzea.
Herrialde hartako osasungintzak gabezia handiak ditu. Yangonen bakarrik daude gutxieneko maila duten klinikak, herrialdeko klase aberatsen beharrizanak asetzeko sortuak. Denak gure aseguruarekin hitzartuta zeuden.
Beste hiriren batean arazoren bat izan bagenu, Yangonera eroatea lortzea izango zen garrantzitsuena. Eta gaia benetan larria izanez gero, onena Bangkogera iristeko modua aurkitzea.
Beste aseguru batzuk:
Begoren ama adintsua denez, erabat edo zati batean ezerezte-asegurua egitea erabaki genuen. Kontratuaren estaldurengatik, bagenituen alderdi batzuk IMQ – Arag, Visa txartelak eta ezerezteko aseguru honek aldi berean estaliak.
Dibisak.
Hango dirurik ezin da eroan jatorritik bi helmugetako bakar baterako ere. Euroekin joan ginen, baita AEBko dolar gutxi batzuekin ere.
Kontuan izan behar da ez dituztela onartzen apurtxo bat ere hondatuta dauden edo zaharrak diren billeteak. Helmugan egiaztatu genuen ez dituztela oso gogoko 100 €-koak edo gehiagokoak.
Moneta nazionala Kyat-a da, eta orduan trukea euro bat = 1.450 zen; edozein leku identifikagarritan lortzen zen dirua, hala nola, truke-bulego urrietan edo bankuetan, baita ere identifikagarriak ez zirenetan, hiri handienetako dendetan, adibidez. Bi kasuetan aplikatutako trukea antzekoa zen. Ez dute agiririk eskatzen edo ematen. Eta txanponek oso balio txikia dutenez eta billeteak oso zenbateko txikietatik abiatzen direnez, sorta ederra ematen dizute eragiketa bakoitzean.
Iberia Plus txartela.
Iberia, Catay eta Dragonair, nazioarteko joan-etorriak egiteko erabili genituen aire-lineak, OneWorld taldekoak dira eta, beraz, Iberia Plus fideltasun-txartela hartzea erabaki genuen.
Ordu-diferentziak.
Neguan, bidaiatu genuen garaian, 5 ordu eta erdi dira Myanmarrekin.
Britainiarrek erabaki zuten Asiako hego-ekialdeko gune kolonial hark guztiak ordu berbera izatea, hedadura gorabehera. Hori ezartzeko, Londres eta Mirzapur hirien arteko aldea kalkulatu zuten.
Klima.
Garairik onenean joan ginen, lehor eta atseginenean, bero jasangarriarekin. Hala ere, 30 ºC eta 36 ºC arteko maximoak izan genituen.
Martxotik ekainera aise gainditzen dute 40 ºC eta batzuetan 45 ºC. Uztailetik urrira bitartean, montzoiak pairatzen dituzte, euri-jasa handiekin gutxienez 3 orduz egunean.
Jantziak.
Neguko arropa hemen etxetik irtetean, udakoa Myanmarren.
Kasu egin genion eltxoen ziztadak saihesteko gomendioari eta kotoizko mahuka luzeko alkandora edo atorrak eroan genituen. Ikusi ahal izan genuen ez zela hainbesterako.
Hizkuntzak.
Myanmar… beste kontu bat da. Herrialdean 100 hizkuntza baino gehiago berba egiten dira, hainbat jatorritakoak. Hizkuntza nagusia Bamar etniarena da (birmaniera guretzat), 30 milioi biztanle inguruk hitz egiten dute; eta Shan da bigarrena, 3,2 milioi hiztunekin.
Garai kolonialean, ingelesa zen Londresek inposatutako lehen aukera. Independentziaren ostean, “Sozialismorako Birmaniar Bidea” iritsi zenean, herrialdea “birmaniartu” egin zen hizkuntza aldetik, eta britainiar hizkuntzaren erabilera debekatu, nahiz eta, gaur egun, hiri garrantzitsuenetan berriro irakasten den.
Birmanieraren idazkerak eta ahoskerak mendebaldekoarentzat guztiz ulertezina egiten dute hizkuntza hura.
Bertoko joan-etorriak.
Myanmarren garraioa oso merkea da, baina autobusak eta trenbide-sistema zaharrak, motelak eta zikinak dira. Taxietan, igo aurretik, zenbat kobratuko ziguten galdetu behar izaten genuen, eta tratuan saiatu. Gure gidariak aurreratzen zigun zenbat kosta zitekeen ibilaldia. Inoiz ez genuen lortu adierazten zigun prezioa ordaintzea. Hori du turista izateak.
Bertoko hegazkin-konpainiak nahiko berriak ziren, eta hegazkinek ere segurtasun-sentsazioa ematen zuten. Autobus-lineak bezala funtzionatzen zuten, ibilbide zirkularrekin, geldialdiak urrutiegi egin barik, eta bidaiariak igo eta jaitsi egiten ziren, eta barruan geratzen ziren aurrera jarraitu behar zutenak. Libre dagoen lekuan esertzen zara.
Itsasontziz ere ibili ginen garrantzitsuena den Irawady ibaian. Kasu horietan bidaiari bakarrak izan ginen.
(jarraituko du)
